αρτύω

αρτύω
(Α ἀρτύω και ἀρτύνω) (νεοελλ. και αρτύζω και αρταίνω και αρτεύω)
καρυκεύω το φαγητό
νεοελλ.
δίνω σε κάποιον που νηστεύει φαγητό που δεν είναι νηστήσιμο
αρχ.
1. ετοιμάζω, τακτοποιώ
2. σχεδιάζω κάτι που απαιτεί επιδεξιότητα ή πανουργία
3. κληροδοτώ.
[ΕΤΥΜΟΛ. Ο τ. αρτύω πιθ. < αρτύς «σύνταξις» (Ησύχ.) (πρβλ. αχλύς -αχλύω, πληθύς -πληθύω) Ο τ. αρτύς πιθ. < (ρίζα) αρ- (του ρ. αραρίσκω) + (επίθημα) -tu-, συνδέεται δε μορφολογικά με αρμεν. αrd (γεν. ardu) «τάξη, σειρά», αρχ. ινδ ŗtu- «ορισμένος χρόνος, σειρά», αβεστ. ratu- «δικαστής, χρονική περίοδος», λατ. artus (-us) «άρθρωση, μέλος». Ο τ. αρτύνω < αρτύω, με παρέκταση σε ν- (πρβλ. δύω - δύνω), ενώ ο νεοελλ. τ. αρταίνω προέρχεται από μεταπλασμό του ρ. αρτύνω (πρβλ. απαλύνω -απαλαίνω, βαθύνω -βαθαίνω, βαρύνω -βαραίνω, σκληρύνω -σκληραίνω κ.ά.). Επίσης, ο μεν τ. αρτεύω είναι μεταπλασμένος τ. του αρτύνω, ο δε τ. αρτύζω προήλθε υποχωρητικά από τον αόρ. του αρτύω (κατά το ήλπισα -ελπίζω κ.τ.ό. και ήρτυσα -αρτύζω). Το ρ. αρτύω χρησιμοποιείται στον Όμηρο με σημασία «τακτοποιώ», ενώ στην αττική διάλεκτο απαντά συνήθως σύνθετο με τα προ-ρηματικά εξ- και κατά- και σημαίνει «καρυκεύω», σε άλλες δε διαλέκτους (Κρητική, Αρκαδική) αποκτά τη σημασία «διοικώ, διαχειρίζομαι». Τέλος, το ρ. αρτύνω είναι επικός τ. γνωστός μόνο από τον Όμηρο, όπου χρησιμοποιείται συνήθως με την έννοια «ετοιμάζω, τακτοποιώ».
ΠΑΡ. άρτυμα
αρχ.
αρτύνας, άρτυνος, αρτυσία, άρτυσις
νεοελλ.
αρτυμή.
ΣΥΝΘ. εξαρτύω
αρχ.
επαρτύω, καταρτύω, προαρτύω, συναρτύω
(αρχ.- μσν.) διαρτύω, οψαρτύω, παραρτύω].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Look at other dictionaries:

  • ἀρτύω — arrange pres subj act 1st sg ἀρτύω arrange pres ind act 1st sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀρτύῃ — ἀρτύω arrange pres subj mp 2nd sg ἀρτύω arrange pres ind mp 2nd sg ἀρτύω arrange pres subj act 3rd sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἠρτυμένα — ἀρτύω arrange perf part mp neut nom/voc/acc pl ἠρτυμένᾱ , ἀρτύω arrange perf part mp fem nom/voc/acc dual ἠρτυμένᾱ , ἀρτύω arrange perf part mp fem nom/voc sg (doric aeolic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀρτυθέντα — ἀρτύω arrange aor part pass neut nom/voc/acc pl ἀρτύω arrange aor part pass masc acc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀρτυσαμένων — ἀρτύω arrange aor part mid fem gen pl ἀρτύω arrange aor part mid masc/neut gen pl …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀρτυόμενον — ἀρτύω arrange pres part mp masc acc sg ἀρτύω arrange pres part mp neut nom/voc/acc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀρτύει — ἀρτύω arrange pres ind mp 2nd sg ἀρτύω arrange pres ind act 3rd sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀρτύον — ἀρτύω arrange pres part act masc voc sg ἀρτύω arrange pres part act neut nom/voc/acc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀρτύοντα — ἀρτύω arrange pres part act neut nom/voc/acc pl ἀρτύω arrange pres part act masc acc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀρτύουσι — ἀρτύω arrange pres part act masc/neut dat pl (attic epic doric ionic) ἀρτύω arrange pres ind act 3rd pl (attic epic doric ionic aeolic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”